Auteur, ken je rechten!
Iedereen die iets origineels op papier zet, heeft hierover auteursrecht. Dit houdt in dat iemand anders niet zonder jouw toestemming jouw ‘werk’ mag verveelvoudigen of verkopen. Onder ‘een werk’ verstaat de wet: iets wat gemaakt wordt voor de letterkunde, kunst of wetenschap, wat origineel is en met de zintuigen te ervaren is.
Als je iets op papier heeft gezet en je hebt dit niet overgeschreven van iemand anders, dan heb je hierover het auteursrecht. Over iets wat alleen in je hoofd zit, heb je geen auteursrecht, het moet wel op papier staan. De wet geeft aan dat het schrijfsel origineel moet zijn, het hoeft niet mooi te zijn.
Om jouw tekst uit te mogen geven moet de uitgever met jou een auteurscontract afsluiten. Is er geen (ondertekend) auteurscontract, dan mag de uitgever niets met jouw tekst doen. Hoe een uitgever met auteursrecht omgaat, verschilt per type uitgever. Ruwweg bestaan er drie verschillende typen uitgevers: traditionele uitgevers, faciliterende uitgevers en self publishing platforms. Een traditionele uitgever zal over het algemeen een contract afsluiten waar de auteur de uitgever een licentie geeft om de tekst uit te geven. Wat er exact in het contract staat, verschilt per uitgever. Het Nederlands Uitgevers Verbond heeft standaardcontracten (modellen) ontwikkeld, soms is het raadzaam om jouw contract te vergelijken met een standaardmodel. Je vindt dit op http://www.nuv.nl/modellen-en-regelingen. De meeste auteurs denken dat een contract een gegeven is, maar niets is minder waar. Je kunt altijd punten uit het contract ter discussie stellen of erover onderhandelen. Punten die in ieder geval raadzaam zijn om te bespreken met een traditionele uitgever:
A) Wat gaat de uitgever aan marketing voor het boek doen? En wat gebeurt er met de auteursrechten als de uitgever die afspraken niet nakomt?
B) Als de uitgever ook de vertaalrechten van een boek wil, is het goed om af te spreken wat de uitgever gaat doen om ervoor te zorgen dat het boek in andere talen uitgegeven wordt. Hetzelfde geldt voor filmrechten, digitale rechten etc. Vaak wil de uitgever deze rechten, maar blijven de activiteiten om een vertaling, film of digitale versie te realiseren achterwege.
C) Wat gebeurt er met de rechten als het boek niet of maar beperkt verkrijgbaar is? Vallen de rechten dan terug aan de auteur? En wat gebeurt er dan met de zet- en drukbestanden?
Bij een faciliterende uitgever blijft over het algemeen het volledige auteursrecht bij de auteur. Het contract legt vooral vast wat de uitgever voor je doet en wat hiervoor de vergoeding is. Omdat er geen auteursrechten worden overgedragen, zal dit over het algemeen een minder complex contract betreffen.
Bij een self publishing platform wordt het auteursrecht meestal geregeld in de kleine lettertjes: met het accepteren van de voorwaarden van de website accepteer je ook de manier waarop het auteursrecht is geregeld. Bij sommige self publising platforms betekent dit dat u met het accepteren van de voorwaarden ook al jouw auteursrechten overdraagt. Dit kan – zeker als het boek een succes wordt – weleens voor vervelende verassingen zorgen. Zorg er daarom voor dat je de algemene voorwaarden van de website goed doorneemt.
Over het algemeen is raadzaam om goed beslagen ten ijs te komen. Weet daarom wat jouw rechten zijn. Je leest er bijvoorbeeld meer over op deze website: www.auteursrecht.nl
