Jouw boek in de bibliotheek: een ABC-tje?

Het is zover: jouw boek is helemaal af, gedrukt en wel en klaar om gelezen te worden. Uiteraard heb je er over nagedacht hoe je lezers gaat vinden voor het product dat jou veel bloed, zweet en misschien tranen heeft gekost. Waarschijnlijk heb je daarbij ook wel gedacht aan de openbare bibliotheken. Het zou toch mooi zijn als in elk filiaal een exemplaar van jouw boek te vinden was? Maar: hoe krijg je jouw boek in de bibliotheek en is het wel zo vanzelfsprekend dat bibliotheken jouw boek aanschaffen? Een kleine introductie in bibliotheekland.

 

Zo’n 3,8 miljoen Nederlanders zijn lid van de openbare bibliotheek en samen lenen ze 68,5 miljoen boeken per jaar (cijfers 2016). Daarvoor kunnen ze terecht bij circa 150 bibliotheekorganisaties die samen ongeveer 1100 vestigingen hebben, variërend van centrale bibliotheken in een grote stad tot afhaalpunten en zelfbedieningsbibliotheken. Uiteraard is de collectie in de centrale bibliotheek van Amsterdam aanzienlijk uitgebreider en gevarieerder dan die van een afhaalpunt in laten we zeggen het Groningse Ezinge. Hoe komen die collecties tot stand?

Landelijke dienstverlening
Voor het grootste deel maken de Nederlandse bibliotheken gebruik van de diensten van de organisatie NBD/Biblion in Zoetermeer. Dit bedrijf verspreidt titelbeschrijvingen en korte boekbesprekingen (in vakkringen bekend als ‘Aanschafinformatie’ of ‘AI’s’) onder de bibliotheken en ontvangt naar aanleiding daarvan hun bestellingen. NBD Biblion plaatst vervolgens voor elke titel een totaalorder bij de uitgever en maakt de ontvangen boeken geschikt voor uitlening in bibliotheken (denk aan bijvoorbeeld een geplastificeerd omslag, het kaartje voorin het boek met titelgegevens en de informatie voor de bibliotheekcatalogus).Vanuit Zoetermeer gaan de boeken dan naar de bibliotheken. Om dit traject in gang te kunnen zetten, moet een uitgever (of een zelfstandig auteur) natuurlijk zorgen dat NBD Biblion over recensie-exemplaren van het boek beschikt. Je leest er meer over op de site van het bedrijf. https://www.nbdbiblion.nl/product/voor-uitgevers

Jaarlijks produceert NBD Biblion ongeveer 15.000 titelbeschrijvingen met besprekingen van Nederlandstalige titels. Die besprekingen zijn korte recensies, gemaakt door circa 750 freelancerecensenten in het land, deskundigen op allerlei terreinen. Per week ontvangen bibliotheken al gauw 300 AI’s. Dit aantal betekent dat niet alle boeken die jaarlijks in Nederland verschijnen (ca. 25.000), worden aangeboden. Veel wetenschappelijke uitgaven, maar ook titels die alleen van lokaal belang zijn vallen buiten de selectie. Boeken die in eigen beheer zijn uitgegeven krijgen ook niet zomaar een plaats in het landelijke aanbod. Op de website van NBD/Biblion vind je meer informatie over het hele traject en de meest gestelde vragen. https://www.nbdbiblion.nl/product/hoe-lever-ik-recensie-exemplaren-van-mijn-titel-aan-2’

Bibliotheken die bijvoorbeeld als gevolg van bezuinigingen niet meer zelf titels selecteren kunnen tegenwoordig ook door NBD/Biblion op basis van een in overleg samengesteld profiel boeken geleverd krijgen. De bibliotheek laat de uiteindelijke selectie dan dus over aan de landelijke leverancier.

Andere bibliotheekleveranciers
Jarenlang had NBD/Biblion een monopoliepositie als het ging om het aanbieden en verkopen van boeken aan bibliotheken. Maar inmiddels is er een Vlaamse concurrent, MedioEurope(www.medioeurope.com) , die ook Nederlandse bibliotheken als klant heeft. En in Noord-Nederland start dit jaar een samenwerking tussen Boekhandel Van der Velde en bibliotheken in een groot deel van Friesland, waarbij de boekhandel ervoor zorgt dat boeken ‘uitleenklaar’ op de bibliotheekplanken komen te staan.

Kortom…
… je boek ligt niet zomaar in de bibliotheek. Maar meer dan het opsturen van twee of drie recensie-exemplaren hoeft het je niet te kosten om te weten te komen of jouw boek landelijk zal worden aangeboden aan de bibliotheken. Lukt dat, dan ontvang je als uitgever de afgesproken vergoeding voor de levering aan NBD/Biblion of een andere aanbieder. En ga je leenrechtvergoeding ontvangen voor elke uitlening van je boek. Geen vetpot, maar in elk geval leuk om een jaarlijkse opgave te zien van het aantal keren dat je boek een lezer heeft gevonden. Over leenrecht misschien een volgende keer meer.

Wordt je boek niet aangeboden dan krijg je de recensie-exemplaren retour en past bescheidenheid. Al kun je natuurlijk altijd bij de bibliotheek in je woonplaats binnenlopen met de vraag of een boek van jou als lokale auteur in hún collectie wel een plaatsje kan krijgen.