Over stalken en zakenpartners

Droom je van eeuwige roem met je literaire meesterwerk? Of tenminste een fenomenale bestseller? Dan is de kans groot dat je gepubliceerd wilt worden door een gerenommeerde uitgeverij. Maar hoe kom je daar in godsnaam binnen?

Even terug. Wie schrijft voor een klein publiek van bekenden, bijvoorbeeld een familiekroniek, of wie zichzelf met non-fictie wil promoten als spreker of trendwatcher, zal minder hebben aan een traditionele uitgever. Dus stel jezelf eerst de vraag: wie is mijn publiek? En hoe groot is dat? Google vervolgens welke uitgevers vergelijkbare boeken uitgeven. Bijna alle catalogussen staan online.

Dan een ‘reality check’. Uit onderzoek is gebleken dat de gemiddelde lezer totaal geen onderscheid maakt tussen uitgevers. Ook befaamde uitgeefhuizen als Meulenhoff, De Bezige Bij, Arbeiderspers en Querido hebben nauwelijks naamsbekendheid. Behalve onder boekhandelaren en recensenten, bij wie een boek van een dergelijke uitgever een streepje voorheeft, zelfs als zo’n literair bedrijf nog maar een schim is van wat het ooit was.

Sinds de crisisjaren tachtig hanteren alle traditionele uitgeverijen het Toyota-model; een rompbedrijf met daaromheen een zwerm (freelance) toeleveranciers zoals lectoren, persklaarmakers, vormgevers en correctoren. In het afgelopen decennium is onder lezers deauteurstrouw afgenomen en is de bestsellercultuur toegenomen, wat inhoudt dat enkele toptitels steeds meer verkopen ten koste van alle andere titels. De gemiddelde oplages zijn dan ook sterk gedaald en de concurrentie is groot.

Tijdens de meest recente crisis kwamen er uitgeverijen in moeilijkheden en grepen hun banken in. Uitgeefconcerns worden nu niet meer gedomineerd door gepassioneerde vakmensen maar door financials en consultants. Inhoud is er ondergeschikt aan marketing &sales en redacteuren zijn er auteursmanagers en vergadertijgers. Op redigeren wordt neergekeken, er zijn al bedrijven die dat uitbesteden.

Maar wie bepaalt dan wat er wordt uitgegeven? Wie schift de stapel toegestuurde manuscripten? Deze ‘slush pile’ wordt overgelaten aan redactieassistenten, stagiaires of freelance-lectoren die eens per maand langskomen. Ongevraagd toegestuurd werk zit helemaal onderaan de aandachtsspanne in de uitgeverij.

Op de website van Pumbo staat onder een artikel over malafide uitgevers een reactie van een woedende debutante. Zij had haar literaire manuscript laten redigeren bij Magonia, het bedrijf van Lex Jansen, oud-directeur van De Arbeiderspers. Na maanden werken gaf hij zijn zegen.Vervolgens stuurde ze haar opus met Lex’ lof op naar vrijwel elke literaire uitgeverij. En die hadden geen belangstelling! De mensen die ze mailde hadden het niet gelezen! Niet eens de brief van Lex! Sommigen waren het zelfs kwijtgeraakt! Uiteindelijk had ze contact gezocht met de directeuren van al die bedrijven en zij reageerden ook al niet!

Conclusies: stalken werkt niet en directeuren en receptionistes beoordelen geen manuscripten.Jaarlijks haalt 1 ongevraagd manuscript het uitgeeftraject. Hoogstens. Want redacteuren worden al overstroomd met materiaal van literair agenten. Materiaal waar ze snel op terugkoppelen, want agenten stellen deadlines en organiseren veilingen. Zakenpartners geef jeaandacht, onbekenden niet.

Natuurlijk willen redacteuren ook zelf dingen ontdekken, in literaire tijdschriften bijvoorbeeld. Dus publiceer daar eerst, desnoods fragmenten. En huur een literair agent in. Er zijn er genoeg. Sommigen redigeren zelfs!