Wat doet een uitgever?

Wat een uitgever precies doet, verschilt per sector. Ruwweg zijn uitgevers te verdelen in krantenuitgevers, tijdschriftuitgevers, boekenuitgevers, educatieve uitgevers en wetenschappelijke uitgevers. In dit blog gaan wij in op de rol van boekenuitgevers.

Er zijn verschillende soorten boekenuitgevers. Voor het gemak verdelen we die in drie soorten: traditionele uitgevers, faciliterende uitgevers en self-publishingplatforms. Het verschilt per uitgeeftype met welke activiteiten de uitgever zich bezighoudt of juist niet. En natuurlijk zijn er ook verschillen per uitgever. Het is daarom belangrijk om vantevoren te weten wat een uitgever wel en niet voor u gaat doen: zo voorkomt u dat u wacht op rijen interviews terwijl de uitgever ervan uitgaat dat u uw publiciteit zelf wel regelt, bijvoorbeeld. Hieronder vind u een beschrijving van alle activiteiten die nodig zijn voor het op de markt brengen van een boek. U kunt dit gebruiken als checklist om te ontdekken wat uw uitgever voor u gaat doen en wat u zelf moet regelen.

 

Het uitgeefplan	In deze fase kijkt de uitgever naar de doelgroep en haar behoefte. In overleg met de auteur past de uitgever het manuscript eventueel aan de behoefte van de doelgroep. Ook bepaalt hij of hij – op basis van de behoefte van de doelgroep – het boek in zwart-wit uitbrengt of in full colour, of het een luxueuze uitgave wordt of juist zo goedkoop mogelijk. Ook kan het zijn dat hij kiest voor een e-book of andere digitale component.
Illustraties, foto’s en afbeeldingen	De uitgever bepaalt of er illustraties bij het boek komen, of de auteur deze aanlevert of dat er speciaal illustraties worden gemaakt of aangekocht. Dit kan ook gelden voor de illustraties op het omslag.
Redactie	De redactie is een van de belangrijkste fases in het uitgeefproces en wordt door auteurs vaak ondergewaardeerd. Geen enkel boek – ook niet succesvolle romans – wordt uitgebracht zonder dat een redacteur kritisch heeft gekeken naar de opbouw van het verhaal, indeling, zinsopbouw en woordkeus. Dit is noodzakelijk, omdat de auteur (omdat hij zo vaak naar een tekst heeft gekeken) een ‘blindheid’ voor zijn eigen tekst heeft ontwikkeld en vasthoudt aan zijn stokpaardjes. Een goede redacteur daagt een auteur uit om het beste uit zijn boek te halen, ook als hij daarvoor een aantal van zijn ‘darlings’ moet opofferen. Ook zorgt de redacteur voor de aansluiting met de lezer en bewaakt hij of zij het onderscheidend vermogen ten opzichte van concurrerende titels. De redactie van een boek maakt het verschil tussen een professioneel uitgegeven boek en een hobbyproject.
Correctie	In deze slag worden taalfouten uit het manuscript gehaald. Niet te verwarren met de redactie, al wordt deze slag soms door een redacteur uitgevoerd en soms door een corrector.
Opmaak omslag	Het omslag laat de uitgever door een vormgever ontwerpen zodra het redactiewerk gedaan is. Dit betreft de voor- en de achterkant van een boek. In deze fase wordt ook de achterflap geschreven, meestal door de redacteur.
Opmaak binnenwerk	In deze fase wordt het binnenwerk opgemaakt. Bij tekstboeken maakt de vormgever vaak een stramien, waarin hij de tekst laat ‘inlopen’. Bij boeken waarvan de vorm heel belangrijk is, zal de vormgever aan iedere pagina of aan meer pagina’s aandacht moeten besteden. Soms is de vormgever van het binnenwerk dezelfde vormgever als van het omslag, maar dit is niet noodzakelijk.
Eerste, tweede en volgende proeven	Zodra de vormgever de opmaak af heeft, stuurt hij een eerste proef van het opgemaakte boek. In de meeste gevallen kijken de auteur en corrector hier kritisch naar. Zij zullen controleren of er geen vreemde afbrekingen zijn, of er nergens losse regels zwerven en of de afbeeldingen op de juiste plek staan. Meestal kijkt alleen de corrector nog, of op de volgende proeven de correcties van de eerste proef goed zijn doorgevoerd. Over het algemeen zijn twee correctierondes voldoende voor een boek. Is het boek heel complex qua opmaak – denk aan een bijzondere vormgeving, veel tabellen of afbeeldingen – dan kunnen meer proeven nodig zijn.
Drukken	Nadat er een goedgekeurde laatste proef ligt, kan het boek worden gedrukt. De specificaties – en dus ook de kosten – verschillen per boek. Zo kan een boek in zwart-wit gedrukt worden of in kleur, gebonden of in paperback. Belangrijk voor de kostprijs is de oplage: hoe hoger de oplage, hoe lager de productiekosten per stuk.
Printing on Demand (POD)	Printing on Demand (POD) is een alternatief voor het laten drukken van een boek. De laatste jaren zijn de mogelijkheden van POD enorm toegenomen. Bij POD wordt het boek niet gedrukt, maar pas geprint als er vraag naar is. Het voordeel van POD is, dat er geen voorraad is en er dus ook niet vooraf geïnvesteerd hoeft te worden. Het nadeel is, dat de kosten per exemplaar hoger zijn en de winst per exemplaar dus lager.
ISBN	Een ISBN is een uniek nummer waarmee iedereen (met name de boekhandel) een titel kan traceren en bestellen. Voor iedere titel kunt u een ISBN aanvragen bij Bureau ISBN. De kosten hiervan bedragen iets meer dan € 9.
Commissariaat voor de Media	In Nederland geldt de Wet op de vaste boekenprijs. Dit betekent dat de uitgever de prijs van het boek bepaalt en dat alle verkopers het boek voor diezelfde prijs moeten verkopen. Een boekhandel mag dus niet zomaar een eigen prijs bepalen of een korting aanbieden. Om dit te waarborgen, moeten boek en verkoopprijs worden aangemeld bij het Commissariaat voor de Media.
Free publicity	Voor de verkoop van een boek is het belangrijk dat relevante tijdschriften, kranten en andere media er aandacht aan schenken. Omdat veel media een lange productietijd hebben, is het handig om dit proces ruim voor aanvang van de publicatiedatum van het boek in gang te zetten. Bij voorkeur gebeurt dit door iemand die veel journalisten kent en daarop invloed kan uitoefenen.
Marketing	Naast free publicity zijn ook andere marketingacties mogelijk. Denk aan social media en acties in de boekhandel.
Distributie	Om gekocht te kunnen worden, moet een boek beschikbaar zijn. In Centraal Boekhuis worden boeken opgeslagen en uitgeleverd aan alle boekhandels in Nederland, inclusief www.bol.com en www.managementboek.nl.
Boekhandel	De boekhandel bestelt een boek bij het Centraal Boekhuis. De boekhandel vraagt een marge van tussen de 40 en 50 procent van de verkoopprijs van een boek.
Investeringen en vergoedingen	Zonder investering kan een boek niet worden geproduceerd. De verkoop van een boek levert omzet op en na aftrek van alle kosten blijft er winst over. Per uitgeefsoort zijn er verschillende modellen: in het ene model investeert de uitgever en in het andere model de auteur. In het ene model krijgt de uitgever de omzet, in het andere model de auteur.
Auteursrecht	Wettelijk gezien liggen alle rechten bij de maker van het werk. Om het boek te mogen uitgeven, moeten hier afspraken over worden gemaakt. De manier waarop dat gebeurt, verschilt per uitgeeftype en per uitgever.